Tersine lojistik, malzemelerin tüketim noktasından üretim noktasına doğru yenilenme, bakım, onarım, geri dönüştürülme, bertaraf edilme veya yeniden üretilme amacıyla taşınmasıdır. Malzemenin, değerini artırmak veya çevreye zarar vermeden imha edilmesi amacıyla taşınması işlemindeki planlama, uygulama ve kontrol süreçlerinin tamamına tersine lojistik denilebilir.
Hammadde, ara mal veya ürünlerin tedarik edildiği kaynağa taşınması işlemi olan tersine lojistik amaçlarına göre sınıflandırılabilir. Malzemelerin geri dönüştürülerek tekrar kullanılma, tamir, bakım, yeniden üretilme veya çevreye zarar vermeden imha edilme gibi amaçlarla taşınması mümkündür.
Tersine lojistik işleminin sıkça tercih edildiği sektörler arasında otomotiv, demir-çelik, kimya, ilaç ve elektronik endüstrileri bulunur. Tersine lojistik sürecinin tamamının hizmetin amacına, ulusal ve uluslararası standartlara uygun olması önemlidir.
Tersine lojistik hizmeti geri dönüşüm işleminin gerçekleşmesini mümkün kılar. Bu sayede ürün tekrar üretileceğinde daha az hammadde kullanılarak hem çevreye daha az zarar verilir hem de ekonomik bir avantaj sağlanır. Rutin bakım zamanı gelmiş, bozulmuş veya eskimiş ürünlerin tekrar kullanılabilir hale gelmesi için üreticisine taşınması süreci de tersine lojistik tanımına dahildir. Bu sayede yasal zorunluluklar yerine getirilirken aynı zamanda ürün verimliliği de korunmuş olur.
Kullanım ömrü tamamlanmış ürünler ayrıştırılarak, imha edilecek ve tekrar kullanılabilecek kısımları birbirlerinden ayrılır. Yeniden üretime dahil edilecek veya kısmi olarak kullanılacak ürünler ayrıldıktan sonra geriye kalan kısmın çevreye zarar vermeden, standartlara uygun şekilde imha edilmesi gerekir. Atıkların imha edilecekleri lokasyona ulaşması ve imha ediliş süreçleri de tersine lojistik tanımına dahildir.
Tüketim sebebiyle azalan doğal kaynaklardan tasarruf edilmesi, geri dönüşüm ve atık madde azaltma işlemi sayesinde hem finansal avantajlar sağlanır hem de çevreye daha az zarar verilir. Tersine lojistik sürecindeki temel amaç, ürünler ayrıştırılıp kullanılabilecek ürünlerden maksimum verim alınması ve atıkların da en uygun şekilde imha edilmesidir.
Kullanım ömrünü tamamlamış veya bakım-onarım ihtiyacı gibi sebeplerle üretildiği noktaya geri gönderilecek ürünlerin toplanması, gerekli test ve muayenelerden geçirilerek durumlarının tespit edilmesi, yeniden işlenecek ürünlerin ayrıştırılarak geri dönüşümü ve imha edilecek ürünlerin tespit edildikten sonra en doğru şekilde imha edilmesi sürecinin tamamı tersine lojistik olarak adlandırılabilir.